Potomitan

Site de promotion des cultures et des langues créoles
Annou voyé kreyòl douvan douvan

Pègmèl

Trant lanné
poézi kréyòl

Max Rippon

Aux défenseurs de la langue et de la culture créoles

 

 

 

Pègmèl Trant lanné poézi kréyòl, Max Rippon • Jasor • 2013 •
ISBN 979-10-90675-18-6 • pages 269 23 €.

Pawòl douvan

PÈGMÈL ka parèt 28 òktòb 2013, pou maké trant lanné fèt a Bannzil kréyòl.

Sé konkidiré nou té ka pran on plen-men pwa-mélanjé pou mèt an difé, èvè diri san triyé. Boukousou kolé épi pwa-savon. Pwadibwa ka sanm pwa-toultan. Pwa-zyé-nwa ka karé pou jiromon. Pwa-kanné pwa-tann la osi adan onsèl migannaj, anba chalè a kanpèch. Dòt pwa yo kriyé klendendeng, fèt an kòs a sèt grenn, ka sanm sa tan flijé yo, mé yo la osi, san savé ka ki douvan, ka ki pèd lawout.

Sé sa ki PÈGMÈL. Ou pé rivé touvé mòso pach, pétèt osi, on chiniy kòvyé ka nannan a kokangn. Manfou, tousa sé grès ka plen vanté lwilé boyo. Pétèt chodyè-la chalviré an nwèsè, é nou ranmasé tibwen sann, é dé grenn wòch, an menm di tan. Manfou. Mé tousa, lè sa bouyi andan on vyé chòdyè a fouk nwè, nou ka oubliyé mizè, pou nou manjé, vant déboutonné.

Extraits

Gloriyé pou kréyòl

ba Dérèk, Patrik, Nikola
ba on chaj makè karayib

Té ni on tan toupwé tan
kréyòl té chat kouchan a ké bésé
lè moun té hont palé
sé té valé lang é kwaré dwèt si bouch
té ni on tan toupwé tan kip a lontan
kréyòl té ka pran bwa san nòz bòdé lizyè sandragon
té ni on tan toupwé tan kréyòl
sé té pawòl nèg gòlbo té ka palé an pit
la kòk ka bat boulign épi pousyè
sété tan a léwòz boulagèl padjanbèl kadri é menndé
sété tan a koudmen é féwòs a zaboka an kwi
toupatou twatwa an konvwa
dé èvè dé pou fè yonn nankaz
palé kréyòl
gangannèt kòchté ka débat koulé an koulé
batiman navigé pla-vant-awyè
nèg simé
nèg planté
nèg fimayé
nèg angréyé sousolé an kolyé karayib
nèg pangnòl-pa-fòs
Nikola planté astè Kiba pou pawòl fè boujon an sòlèy karenm
nèg anglé-pa-fòs
Dérèk bay valè pou Nobèl woté kréyòl an bannann
14 nèg fwansé-pa-fòs
ki fè Gonkou jouklé Patrik kon prèmyé bouva an tèt-tras pawòl-maké
nèg kréyòl kongo
bata kalikita a chivé siv
pawòl sové-vayan lévé tèt kon mòlòkòy enkyèt an ma sèk
rann koulé pou koulé
arèsté makayé dèyè do a jalouzi
machoké pawòl fal ouvè kon gran mapipi ka défyé lépini
wouklé wouklé pou wouklé
wouklé wouklé avan dyab vin granmoun
jòdijou lanné apré lanné an péyi-pé-bouch
kréyòl ka pran lavòl kon ziwondèl oliwon fil farin fwans
woulo-bravo Patrik
Matnik lévé tèt
woulo-bravo Dérèk
Sent-lisi vansé bon titak douvan
woulo-bravo Nikola
Kiba las pèd pyéton
woulo-bravo
tout pawòl kréyolité ka monté lib an syèl
kon lafimé bwa-karé vèt astè Gwadloup
lè van koumansé pran pann si bannzil an boukan.

Mawonnaj

Di mwen
pouki Bondyé
konplo a nèg sé konplo a chyen
pouki Bondyé
nèg pasa vwè nèg pòté sak
pouki Bondyé
nèg ka détenn afòs imité
poukisa
fò nou pwan tousa fè
avan nou pwan santiman
poukisa
fò nou toujou woukoumansé
chèché libéré péyi an nou
pouki Bondkyé
fò manman-zanfan péyi la
pléré tout dlo a kò a yo
lè manglo lannwit
ka chayé pitit a yo kon rat
pouki Bondyé
fwè é sè an mwen
lé ti tchatcha
sé zanfan bata
ki pa ni dwa wouklé
pouki Bondyé
lé gwo kyap an péyi konki
ka koupé épi haché
sé zanmi a labé
di mwen Bondyé
pouki
fò nou lévé lè klòch sonné
fò nou sizé lè yo di nou
fò nou kouché lè nou pé
é fò nou di
mèsi tanpwi souplé
di mwen Bondyé
pouki
nou ka fèt san mandé
nou ka viv zyé fèmé
nou ka mò bouch ouvè
afòs nou di-w Bondyé
fò on jou sa arèsté.

Non !

Si un jour par la cruauté des dieux
il te prenait l’envie de fermer les yeux
pour ne plus voir de la vie ce qu’elle a d’odieux

nou pé ké mété pléré atè
menmsi kè an nou ofon ka sengné
noutout tcholé a-w savé ki jan pou nou ou lité
é si jòdijou lèspwi a-w ka pozé anba tè
sé nou sèl koté-w ki pé apwésyé
fout sa rèd lè on manman di
adyé pitit adyé
anman pé ké déviré
adyé pitit adyé...
ki on tantant
ki on sésé
on dada
on mabo
oben on konmè
vi an pa la ankò
chak jou kon Bondyé fè
ké pasé nankaz jété zyé si zòt
pa hont
pa fè rétif
pa fè bréfò
Sé konsa nou abityé
moun mòn
moun savann
moun ravin
moun lakou
moun lanklo
lè ni pen pou yonn ni mit pou lézòt
kadav an mwen ka pozé trankil
- ou ké di i ka dòmi
gadé jan bouch a-y ka souri...
Pourtant son corps n’est déjà plus
qu’un tas de chair froide raidi par le dernier souffle rendu
si kon yo ka di
fò on jou ou pati
malgré tousa nou ka di
pétèt ké manké dlo pou nou pléré.

 

boule

 Viré monté