Potomitan

Site de promotion des cultures et des langues créoles
Annou voyé kreyòl douvan douvan

Banbou é foujè

Fougères arborescentes de la guadeloupe

Fougères arborescentes en Guadeloupe. Photo F. Palli.

On jou an té las-las-las, an santi mwen boufi épi tout biten. Ki travay, ki zanmi, ki fanm, ki rèlijion, an té las épi tou sa, an té ka santi an anvi on sel biten: disparet pran mwen.

An mawon an bwa pou an té sa palé ba Bondié on dènié-dènié fwa.

An rété an di Bondié konsa:

- Bondié o, ou la, on! Es ou pé ban mwen on bon rézon pou an kenbé konyéla, on sel rézon pou an pa lagé, on rézon pou an pé sa kontinié viv?

Répons a'y souprann mwen.

I di mwen kon sa:

- Es ou ka vwè sé pié foujè-lasa, é sé pié banbou-lasa?

An réponn-li:

- Wèèè, an ka vwè yo...

I di kontinié:

- Eben ou sav, dépi jou an té planté spow a foujè-la é an té simé grenn a banbou-la, an toujou bien okipé di yo tou lé dé. An ba yo tou lé dé dlo, an ba yo tè, é an ba yo limiè.

Foujè-la, i pousé onfwa-onfwa, adan on ti moman i kouvè tout tè-la, koulè vèw a'y mété'y ka fè bel-bel-bel toupatou.

Banbou-la, li, grenn a'y pa té ka bay ahak ! Mé an pa lésé'y tonbé. Twa zan apré, grenn a banbou-la toujou potoko bay ahak. Mé an kontinié okipé di'y. Menm apré kat lanné, malgré ayen poto'o pousé, an kontinié ba'y fos-la, an pa lésé'y tonbé.

Final-dè-kont, sé apré senk an on tou piti ti tij a banbou fin pa krévé tè-la. Mé koté tout paket foujè-la, ti-zing a fèy a banbou-lasa, sé té on ayen di tou.

Lè'w gadé, an si mwa, banbou-la voyé monté, tantésibien i tijé fap, i monté tij a'y jis an siel fiou-ou-ou!

I té pran senk a'y an pou fè bon rasin, é lè sé rasin-la pran bon fos, yo enki ba banbou-la sa'y té bizwen pou pran lanmen!

Konm an té ka kouté'y bien, Bondié kontinié palé, é i di mwen kon sa :

- Pitit an mwen, an pa ka mété ayen an kréyé douvan pon on pwoblem i pé pa rézoud. Es ou sav tout bat la ou ja bat la, tout bout-la ou ja halé la dèpi tann tan ou si la tè-la, sé rasin a'w ou té ka voyé désann? Tou konm an pa jen lésé banbou-la tonbé, vou non plis, an poko, é an pé ké, é an pa ni lidé lésé'w tonbé!

Pitit an mwen, pa gadé lézot, arété fè konparézon épi yo. Banbou-la pa té la pou'y té fè sa pié foujè-la té ni pou fè. Yo chak yo ni wol a yo, pou fè tout forè-la vin bel.

Finalman, Bondié di mwen kon sa:

- Vou osi, pitit an mwen, lè a'w ké rivé! Ou ké tijé, ou ké pousé, ou ké grandi, ou ké rivé ho-ho-ho!

An mandé'y kon sa:

- Mé mon-Dié Ségnè, jis ki hotè an ni pou rivé kon sa?

I réponn mwen:

- Jis ki wotè banbou-la ka monté?

- I ka voyé monté otan ki i pé, i ka fè tou sa i pé, épi tout fos a'y.

- Wi, sé sa! I ka fè tou sa i pé, menm si ayen pa ka paret! Alos-pou-donk, vou osi, fodré'w rivé jis an bout a hotè-la ou pé monté-la, pou'w pé sa ban mwen glwaw-la a lafen.

Lè an tann sa, an rété ka réfléchi, é an enki lévé, an doubout dwet fap!

An soti an forè-la, é an kouri woutouné kotésit pou rakonté'w sa.

Bondié pé ké janmen abandoné'w!

Fè tou sa'w pé, é voyé monté tan ki'w pé!

Jou a'w ké vini!

Jean S. Sahaï

Mai 2009
adapté d'une histoire indienne

Bambou

Viré monté