Ki Nov?
 

Kiba

 
HabanaVieja
Vue de La Habana Vieja

 

Ni pasé 1 million moun ka palé kréyol Kiba

Sé an bagay ki sé sirprann anchay moun mé ni plis moun ka palé kréyol nan péyi Kiba ki…adan Matinik ek Gwadloup sanblé. Sé moun-tala apochan 1 million 200.000 moun ek yo sé désandan sé esklav ayisien-an ki sé Bétjé Sen-Domeng la té chayé-alé épi yo a lè Tousen-Louvèti ek Désalin té fouté yo déwò pa koté lé lanné 1793-1796. Sé Kiben kréyolopal la sé désandan tou lo koupè kann ayisien-an ki désann Kiba nan primié lanmwatié XXè siek-la pou chapé anba lanmizè-a Ayiti té ka sibi a.

Pannan pres 2 siek, lang kréyol-la érisi sirviv atè Kiba. Dabò pou yonn, davwè pres tout Ayisien anchouké nan Les Kiba, adan pwovens Guantanamo ek Santiago; déziem pou yonn, davwè palakoz mes rasis yo té ka sibi, sé Ayisien-an toujou viv ant yo ek sé anni lè Ranboulzay Fidel Castro a fet an 1959 ki yo rivé trapé tout dwa-yo. Avan Castro rivé nan pouvwè-a, kréyol-la té koumansé tjilé a gran balan davwè sé désandan ayisien-an té wont chous-yo ek yo té ka chaché vini tjiben. Anlo adan yo bokanté non: yo ladjé non fwansé yo pou adopté non panyol.
Mé sitirasion-an mofwazé dépi yonn-dé lanné: alè, ni 2 gran krey-moun ka bat pou défann kilti ayisien-an. Sé ARDHC (Association des résidents et descendants d’Haïtiens à Cuba) ki kréyé an 1991 ek Bannzil Kréyol-Kiba ki kréyé an 1997.

Sé dé krey-moun tala ka fè an travay ki pòtalan toubannman pou viré ba kréyol-la an fos ek yo obtienn fè émision an kréyol anlè Radio Kiba.
Yo jik ka fè montray kréyol adan yonn-dé lékol Les Kiba. Bannzil Kréyol-Kiba fè an liannay épi Bannzil Kréyol-Matinik ek sé dé krey-moun tala pou mété doubout pliziè pwojé ansanm-ansanm adan sé lanné-a ka vini a.

03.09.01